Αρριανός, Φλάβιος

(Νικομήδεια Βιθυνίας 95; – 175; μ.Χ.).Ιστορικός και φιλόσοφος. Σπούδασε αρχικά στην πατρίδα του και ύστερα στη Νικόπολη της Ηπείρου, όπου είχε δάσκαλο τον Επίκτητο. Αργότερα υπηρέτησε σε διάφορες θέσεις στον ρωμαϊκό στρατό και βρέθηκε έτσι στην Πανονία, τη Νουμιδία και τη Γαλατία. Ο Αδριανός του παραχώρησε το ζηλευτό αξίωμα του αναπληρωτή του υπάτου στην Καππαδοκία. Είχε τιμηθεί με το αξίωμα του ιερέα της Δήμητρας και της Περσεφόνης για όλη του τη ζωή στη Νικομήδεια. Η δεύτερη φάση της ζωής του, που χαρακτηρίζεται από την επιστροφή του στις ελληνικές ρίζες και από έντονη συγγραφική δραστηριότητα, αρχίζει μετά τον θάνατο του Αδριανού. Άγνωστο πώς και γιατί, βρέθηκε στην Αθήνα, όπου μάλιστα το 148 μ.Χ. γίνεται επώνυμος άρχοντας και αργότερα πρύτανης της Πανδιονίδος φυλής. Ο Α. ήταν αττικιστής, όμως συγχρόνως διέθετε σημαντικές συγγραφικές ικανότητες και ιδίως κριτική σκέψη, που εκδηλώνεται στην κριτική των πηγών, που άσκησε όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με την ιστορία έχοντας πρότυπο τον Ξενοφώντα. Στην πρώτη φάση της ζωής του είχε γράψει, με τον τίτλο Ομιλίαι, δώδεκα βιβλία, λεπτομερειακές σημειώσεις από τη διδασκαλία του Επίκτητου· στην ίδια σειρά ανήκει και το Εγχειρίδιον, περίληψη της Ηθικής του μεγάλου δασκάλου του. Με πυρήνα τα στοιχεία ορισμένων υπηρεσιακών αναφορών του από την περίοδο που ήταν στον ρωμαϊκό στρατό, έγραψε τα Τακτικά, Αλανικά και Περίπλους Ευξείνου Πόντου. Η πνευματική του προσωπικότητα ολοκληρώθηκε στην Αθήνα, που ήταν ακόμα το μεγάλο εκπαιδευτήριο. Εκεί επιδόθηκε στην παρουσίαση σημαντικών περιόδων της ελληνικής ιστορίας. Το σπουδαίο έργο του είναι η Ανάβασις Αλεξάνδρου (χρησιμοποιεί τίτλο παράλληλο με την Κύρου Ανάβασις του Ξενοφώντα), σε επτά βιβλία, όπου δίνει μια αντιπροσωπευτική εικόνα του μεγάλου στρατηλάτη, χρησιμοποιώντας σοβαρές πηγές (τον Πτολεμαίο και τον Αριστόβουλο) που τις υποβάλλει όμως σε κριτική. Συμπλήρωμα του έργου αυτού είναι η Ινδική. Άλλα έργα του Α. είναι ο Κυνηγετικός (όπου επίσης είναι καταφανής ο επηρεασμός από τον Ξενοφώντα), τα Παρθικά, η Ιστορία των Διαδόχων και τα Βιθυνικά, ιστορία της πατρίδας του Βιθυνίας, που δεν σώθηκε.